دانشکده سلامت و دین

سند رسالت و اهداف رشته تاریخ علوم پزشکی

معرفی رشته

تاریخ علوم پزشکی رشته‌ای نوظهور در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور است. پرداختن به حوزه تاریخ علوم پزشکی از آن جهت اهمیت دارد که گذشته چراغ راه آینده است و مطالعه تاریخ علوم پزشکی در بستر تاریخ و به‌ویژه بررسی تاریخ علوم پزشکی کشور در دوره تمدن اسلامی، می‌تواند ضمن فراهم نمودن زمینه‌های بهره‌گیری از تجارب موفق گذشته، آسیب‌شناسی و نقد ناکامی‌ها و اتخاذ تدابیر مناسب در راستای چشم‌انداز تمدن‌سازی نوین اسلامی در این حوزه را امکان‌پذیر می‌سازد. به‌علاوه، مطالعه نظام‌مند متون و منابع تاریخی در حوزه علوم پزشکی، کمک شایانی به توسعه طب سنتی ایرانی به عنوان یک امکان جایگزین در کنار سایر رویکردهای طبی خواهد نمود.

تعریف رشته

دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته تاریخ علوم پزشکی، اولین مقطع تحصیلی این رشته است که در آن، پذیرفته شدگان ضمن آشنایی با تاریخ پیدایش، تکامل و نوسانات پزشکی و علوم وابسته به آن و بررسی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری، افول و بالندگی و رشد آن و نیز بازشناسی و بازکاوی عوامل مختلف تأثیرگذار بر آن، پیوندی میان گذشته و امروز علم برقرار می‌سازند و از مجموعه بررسی‌های تاریخی و علمی خود، عرصه‌های جدیدی برای بهره‌گیری بهینه در زمینه آموزش، پژوهش و تأمین حفظ و ارتقای سلاکت افراد و جوامع بشری فراهم خواهند ساخت.

رسالت رشته تاریخ علوم پزشکی

رسالت این رشته، تربیت دانش‌آموختگان آگاه از پیشینه تاریخی و روند رشد علوم پزشکی در جهان و به‌ویژه در کشور است که توانایی تحلیل و نقادی وقایع و رخدادهای تاریخی این حوزه را دارا بوده و قادرند در زمینه آگاه‌سازی جامعه پیرامون به‌ویژه دانشجویان، اساتید و کارکنان نظام سلامت نسبت به تاریخ علوم پزشکی از طریق آموزش، پژوهش و فعالیت‌های ترویجی اقدام نمایند. این دانش‌آموختگان از طریق آشنایی با افتخارات ملی و دینی در حوزه طب و در عین حال، بهره‌برداری از روندهای تاریخی برای تبیین مسیر آینده حرکت علمی و فرهنگی در حوزه طب و سلامت با استفاده از آخرین دستاوردهای بشری روز و التزام به ارزش‌های بومی و دینی و منابع علمی خودی، ایفای نقش خواهند کرد و تبیین بهتر پیشینه پرافتخار علمی کشور به‌ویژه در دوره تمدن اسلامی به عنوان چراغ راه توسعه علمی در زمان حال و آینده را بر عهده خواهند داشت. بدین‌ترتیب، رسالت این رشته تربیت متخصصین برخوردار از آگاهی‌های لازم در زمینه تاریخ علوم پزشکی و به‌خصوص تاریخ علوم پزشکی در دوره تمدن اسلامی است که قادر به بازشناسی منابع کهن پزشکی، ارزیابی آنها و نیز مشارکت در گردآوری و تألیف منابع علمی و انجام پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در سطح متناسب باشند.

اهداف

هدف کلی رشته، بازشناسی میراث پزشکی بشر و سیر تحولات آن و سهم ایران و ملل اسلامی در نوآوری‌ها و نوآفرینی‌ها در دانش پزشکی گذشته و آثار آن بر علوم پزشکی امروز و تحلیل و ریشه‌یابی دلایل پیشرفت و افول آن و بهره‌گیری از تجارب گذشته برای بالندگی علمی و توسعه آینده می‌باشد. بدین‌ترتیب، رشته تاریخ علوم پزشکی اهداف زیر را دنبال می‌نماید:

• تربیت دانش‌آموختگان با سطح علمی قابل قبول
• تربیت دانش‌آموختگان با توانایی‌های پژوهشی
• تربیت دانش‌آموختگان پایبند به اصول اخلاقی و ارزشی از جمله صداقت، امانت‌داری و رویکرد عالمانه در مطالعات و پژوهش‌های تاریخی
• افزایش اعتماد به نفس، امید و انگیزه در بین دانشجویان برای حرکت‌های علمی و فناورانه
• توانمندسازی دانشجویان برای انجام مطالعات تطبیقی رخدادهای پزشکی در گذشته و حال و در سرزمین‌های اسلامی و غرب
• توانمندسازی دانشجویان در زمینه بهره‌گیری از نسخ خطی علوم پزشکی
• توانمندسازی دانشجویان در زمینه بهره‌گیری از اسناد تاریخی در پژوهش‌های مرتبط با تاریخ علوم پزشکی
• توانمندسازی دانشجویان در زمینه انجام پژوهش در حوزه تاریخ علوم پزشکی و تدوین و انتشار حاصل فعالیت‌های پژوهشی
• آماده‌سازی دانشجویان جهت ورود به مقاطع بالاتر تحصیلی پس از اتمام دوره کارشناسی ارشد

ارزش‌ها

بازشناسی سیر تحولات دانش پزشکی، به‌خصوص در سرزمین بزرگ ایران، توجه ویژه اسلام به پزشکی، تلاش ارزنده دانشمندان ایرانی به‌خصوص در دوره تمدن اسلامی، نوآوری‌های آنها و چگونگی انتقال علوم از سرزمین‌های اسلامی به دیگر سرزمین‌ها، اثرات مثبت آگاهی از سیر تاریخی تحولات پزشکی و سهم ایران و ملل مسلمان در این تحولات، زمینه‌ساز اعتماد به نفس بیشتر نزد جوانان و نیز فراهم کننده عرصه‌های جدیدی از پژوهش و آموزش و پشتوانه تأسیس این رشته است.

چشم‌انداز رشته

با توجه به انتظار جهانی و ملی از کاربرد تجارب ارزنده گذشتگان و بهره‌گیری از میراث عظیم میهنی و اسلامی ما و ضرورت القای اعتماد به نفس بیشتر نزد دانشجویان و محققین ایرانی، انتظار می‌رود این دوره آموزشی بتواند با تربیت نیروهای کارآمد و آگاه، به سهم خود گام مؤثری در پیشبرد اهداف توسعه علمی و احیای ارزش‌های ملی- اسلامی بردارد.

نقش دانش‌آموختگان در نظام سلامت

1. -     نقش آموزشی

2. -     نقش پژوهشی

متناسب با نقش‌های یاد شده فوق، وظایف حرفه‌ای دانش‌آموختگان در دو حیطه آموزشی و پژوهشی به شرح زیر است:

1) در حیطه آموزشی

• مشارکت در تهیه منابع آموزشی و کمک آموزشی در حیطه تاریخ علوم پزشکی

2) در حیطه پژوهشی

• مشارکت در بازشناسی و معرفی میراث تاریخ پزشکی و منابع آن
• انجام پژوهش‌های منبع‌شناختی و تهیه و معرفی منابع مرتبط جهت بازشناسی
• مشارکت در انجام پژوهش‌های فرهنگ، تاریخی و مأخذشناسی در علوم پزشکی
• بازشناسی نقش داتشمندان ایرانی و اسلامی در نوآوری‌های پزشکی
• بازیابی متون کهن پزشکی و تاریخ مرتبط با طب در تمدن ایرانی و اسلامی
• تحلیل علمی در زمینه چگونگی انتقال دانش پزشکی از ایران به سایر کشورها و بالعکس
• مشارکت در تسهیل و اجرای امور مرتبط در مراکز تحقیقاتی مربوطه

موارد فق با عنایت به نیازهای جامعه و به‌ویژه نظام سلامت، توجه به اسناد بالادستی، ارزش‌ها و مسئولیت اجتماعی و با عنایت به شواهد و شرایط عینی مرتبط با رشته تاریخ علوم پزشکی و کارکردهای مورد انتظار از آن تدوین شده است.